Fundamentem i źródłem wszelkiej formacji kapłańskiej jest formacja ludzka. Aby przyszła posługa kapłańska była wiarygodna i skuteczna, alumni winni tak kształtować swoją osobowość, aby stali się dla innych pomostem, a nie przeszkodą w spotkaniu z Jezusem Chrystusem. Przyszły kapłan powinien bowiem umieć poznawać do głębi wnętrze człowieka, odkrywać jego trudności i problemy, prowadzić do dialogu, zdobywać zaufanie oraz nawiązywać współpracę.
Stąd przyszli kapłani powinni rozwijać w sobie zespół cech, bez których nie można kształtować dojrzałej osobowości. "Potrzebne jest więc wychowanie do umiłowania prawdy, do prawości i rzetelności, do szacunku wobec każdej osoby, do poczucia sprawiedliwości, do wierności danemu słowu, do prawdziwego współczucia, do konsekwentnego postępowania, a zwłaszcza do zrównoważonego sądu i zachowania" (Pastores dabo vobis 43).
Szczególnie ważna jest zdolność do utrzymywania więzi z innymi. Stąd przyszły kapłan winien być uprzejmy, gościnny, szczery w słowach i intencjach, roztropny i dyskretny, wielkoduszny i gotowy do służby, zdolny utrzymywać otwarte i braterskie kontakty z innymi, zawsze gotów zrozumieć, przebaczyć i pocieszyć (por. 1 Tm 3, 1-5; Tt 1, 7-9).
Człowieczeństwo u podstaw kapłaństwa
Seminarium jest wspólnotą kształtowaną przez wielość relacji międzyosobowych, które pozwalają osiągnąć pełny rozwój człowieczeństwa poszczególnych alumnów. Żyją oni w przestrzeni bogactwa duchowo-intelektualno-emocjonalnego osób duchownych i świeckich, bardziej lub mniej związanych z codzienną egzystencją powołanych. Wspólny pobyt alumnów w kaplicy seminaryjnej, jadalni, w salach wykładowych, w chwilach wolnych od zajęć oraz różnorodne relacje z księżmi przełożonymi, księżmi profesorami i innymi osobami wpływają na możliwość pogłębiania człowieczeństwa w życiu powołanych do kapłaństwa.
Ważnym miejscem formacji ludzkiej alumnów jest ich dom rodzinny oraz jego parafialne otoczenie, gdzie przyszli kapłani utrzymują bliskie relacje osobowe z rodzicami, rodziną i wspólnotą parafialną. Znaczny okres formacji seminaryjnej, około dwa lata, przypada właśnie na obecność alumnów w środowisku rodzinnym, które nadal kształtuje pozytywne postawy ludzkie powołanych. Chroni ich przed hermetycznym zamknięciem się we własnym świecie bez uwzględniania różnorakich potrzeb tych, do których będą w przyszłości posłani. Konkretna pomoc i uczestnictwo w codziennym trudzie środowiska rodzinnego w czasie wakacji i ferii wzmacnia u alumnów więzy ludzkiej miłości i przyjaźni oraz pozwala lepiej zrozumieć problemy życiowe tych wszystkich, którym będą w przyszłości głosić ewangeliczne przesłanie o pięknie człowieczeństwa i chrześcijaństwa.
Podstawową zasadą formacji ludzkiej, która przejawia się w postawie szacunku i miłości wobec każdego człowieka, jest traktowanie siebie i innych jako osoby. Alumni są świadomi tego, że rozwój ich powołania dokonuje się dzięki różnym formom pomocy ze strony ludzi, którzy w ten sposób ofiarują niejednokrotnie osobowy dar swojej miłości i dobroci, ujawniając piękno swojego człowieczeństwa. Stąd też seminarzyści pragną odwzajemnić się postawą szacunku i miłością wobec każdego człowieka, który towarzyszy im na drodze powołania. Konkretnym przejawem takiej postawy jest ludzka solidarność z różnymi osobami tworzącymi wspólnotę seminaryjną, która wyraża się w pomocy przy sprzątaniu budynku seminaryjnego, w pracy fizycznej w ramach wakacyjnych grup roboczych, w trosce o gospodarczo-techniczne funkcjonowanie Seminarium.
W formacji ludzkiej alumnów podkreśla się konieczność rozwoju sfery cielesnej, która wpływa także na rozwój sfery duchowej człowieka. Temu celowi służą między innymi zajęcia sportowe prowadzone w sali gimnastycznej, możliwość korzystania z krytej pływalni, wakacyjny wypoczynek w Zakopanem, korzystanie z boiska sportowego w Błoniu. Dużymi osiągnięciami w rozgrywkach ogólnopolskich w piłce nożnej z udziałem reprezentacji różnych seminariów diecezjalnych i zakonnych może poszczycić się drużyna piłkarska WSD w Tarnowie Victoria, która w 2001 zajęła III miejsce, a w 2009 zdobyła wicemistrzostwo Polski. Alumni Seminarium Duchownego włączają się także w zawody sportowe rozgrywane w różnych dyscyplinach pomiędzy studentami poszczególnych uczelni wyższych miasta Tarnowa.
Miłość i dojrzałość uczuciowa źródłem duchowego ojcostwa
Kształtowanie dojrzałej wolności
Stąd też seminarzyści uczą się przełamywać własną anonimowość i bierność oraz czynnie kształtować własne uczestnictwo we wspólnocie. Postawa bierności, krytykanctwa, izolacji w sposób wyraźny koliduje z formacją ku wolności. Dojrzała i odpowiedzialna wolność winna natomiast wyrażać się w twórczości poddanej dobru wspólnemu. Szczególną troskę przejawiają alumni we właściwym rozumieniu i praktykowaniu tolerancji wyrażającej się szacunkiem dla wolności osobistej, z równoczesnym umiłowaniem i gotowością obrony tego, co jest prawdą i dobrem.
W strukturę życia seminaryjnego wpisują się różne koła zainteresowań, począwszy od prac introligatorskich, poprzez zespoły muzyczne, a skończywszy na przygotowywaniu przedstawień teatralnych i możliwości ekspresji poetyckiej na łamach periodyków seminaryjnych redagowanych przez alumnów. W ten sposób alumni mają możliwość wyboru jednej z form działalności seminaryjnej, która pozwala na realizację własnych zainteresowań w oparciu o właściwie ukształtowaną sferę wolności, w obszarze której uobecnia się pełnia człowieczeństwa.
Życie w zróżnicowanej społeczności, jaką jest Seminarium Duchowne, stanowi dla alumnów wyzwanie do przeżywania własnej wolności w oparciu o poszanowanie praw innych osób. Dokonuje się to w wielowymiarowych relacjach w czasie wspólnych modlitw, posiłków, przechadzek, wspólnego mieszkania, a przede wszystkim w różnych bolesnych i radosnych sytuacjach egzystencjalnych, które kształtują codzienne życie wspólnoty seminaryjnej. Wspólne spotkania w auli seminaryjnej mają za zadanie budowanie wspólnoty poprzez wymianę informacji, kształtowanie odpowiedzialności za całość życia seminaryjnego. Winny także wprowadzić alumnów w kapłański savoir-vivre, aby wzajemne relacje, na płaszczyźnie szeroko rozumianego człowieczeństwa, tworzyły podstawę dla głębokiego szacunku dla każdego człowieka.
Formowanie odpowiedzialnego sumienia
Kształtowanie sumienia to centralny element formacji ludzkiej powołanych do kapłaństwa. Bowiem kandydat do kapłaństwa ma stać się kierownikiem i przewodnikiem sumień. Sumienie jest bowiem sanktuarium spotkania każdego człowieka ze sobą samym i z Bogiem.
Seminarzyści podejmują od początku swojej formacji wysiłek kształtowania swoich sumień w duchu posłuszeństwa wiary. Oprócz środków i kryteriów charakterystycznych dla formacji duchowej należy w tym miejscu podkreślić znaczenie właściwej wrażliwości sumień wobec problemów wspólnoty seminaryjnej. Wyraża się ona w realnym zaangażowaniu, we wzbogacającym wkładzie własnych talentów i charyzmatów, a także - w koniecznych sytuacjach - w radykalnym sprzeciwie wobec zaistniałego zła.
Kształtowanie wrażliwości sumienia alumnów przejawia się w trosce o wzajemny rozwój duchowy i intelektualny, który realizuje się w zaangażowaniu w pomoc braciom mającym trudności intelektualne, w rozwoju różnych form życia religijnego, wpływających na duchowe pogłębienie przyszłych kapłanów. Szczególnie w formacji ludzkiej akcentuje się rozwój wrażliwości sumienia na potrzeby najuboższych; stąd też alumni organizują różnego rodzaju zbiórki pieniężne, loterie fantowe, z których środki są później przeznaczane na pomoc ubogim dzieciom, ludziom chorym oraz na potrzeby misji.
Chrystus, wcielając się w ludzką naturę, wyniósł człowieczeństwo do niezwykłej godności. Równocześnie, żyjąc życiem zwykłych ludzi, był niezwykle wrażliwy na najważniejsze ludzkie potrzeby, uzdrawiając, pocieszając i nawiązując głębokie relacje miłości ze wszystkimi, którzy potrzebowali Jego pomocy. Alumni, przygotowujący się do kapłaństwa, pragną się upodobnić do Chrystusa, naśladując doskonały charakter Jego człowieczeństwa. Dokonuje się to w pełnym rozwoju wszystkich pozytywnych elementów osobowych, które wpływają na kształtowanie się piękna ich człowieczeństwa, stanowiącego podstawę pełnej realizacji kapłaństwa.